Tijdens mijn verlof ging ik voor in een aantal vieringen voor een overwegend ouder publiek. Ook in Vlaanderen is de kerk priesterarm geworden en stelt zich de vraag hoe in de toekomst nog eucharistie gevierd kan worden. Er wordt vanuit de basis geïnvesteerd in een aantal nieuwe vormen van gemeenschapsvieren, maar het blijft nog te veel in de marge. Bovendien staat de eucharistie in de katholieke kerk centraal, als de levende aanwezigheid van Christus onder ons. We benadrukken het belang van volwaardig deel te nemen aan de eucharistie op de dag des Heren (zondag), maar kunnen dit slechts in een beperkt aantal gemeenschappen aanbieden. Zeker hier in het Amazonegebied met zijn onmetelijke afstanden van de ene gemeenschap naar de andere.

Half juli hadden we in Porto Velho een voorbereidend eucharistisch congres dat doorging in de sporthal van mijn voormalige parochie Sint Cristoffel. De bedoeling was om het jubileumjaar 2025 van het bisdom voor te bereiden met delegaties van alle gemeenschappen. Het werd een goed georganiseerd en feestelijk gebeuren.

Maar een heet hangijzer was het recht dat elke kerkelijke gemeenschap heeft om eucharistie te vieren. Op dit ogenblik kan enkel de priester de eucharistie voorgaan en door een fel tekort aan priesters zijn er in ons bisdom tal van gemeenschappen die slechts één maal per maand of twee maanden een eucharistieviering hebben. Door het groot aantal gemeenschappen en weinig priesters, moet de priester van de ene naar de andere gemeenschap trekken zonder veel tijd en aandacht te kunnen besteden aan de pastoraal. De priester wordt daardoor herleid tot een sacramentenboer.

Vanuit de officiële kerk is er niet meteen een oplossing in zicht, maar de gedoopten laten van zich horen: ze vinden dat in de discussie het priesterambt altijd voorrang krijgt op het recht van de gemeenschap om eucharistie te vieren.

Twee priesterwijdingen

Ik maakte ook twee priesterwijdingen mee van diakens die ik in hun seminarietijd begeleid heb. In juli was het de beurt aan Jovezon van het bisdom Humaitá in de staat Amazonas.   Hij vertelde altijd met veel liefde over zijn geboortestreek, het Uruapiara-meer, waar ik in januari met Didier op bezoek ben geweest. Hij is een echte caboclo (vermenging van indiaanse met blanke invloeden).

Nu was eindelijk de dag aangebroken van zijn priesterwijding. De familie en vrienden, collega's en professoren voeren een ganse nacht met de boot op de Madeirarivier vanuit Humaitá. In het stadje Auxiliadora vond de wijding 's avonds plaats in openlucht op het kerkplein (in de kerk zou het te klein en te warm zijn).

Na de viering gingen we terug naar de boot waar we overnachtten en voeren tot aan de gemeenschap Floresta waar zijn familie woont en hij is opgegroeid. 's Morgens ging hij er zijn eerste mis voor en daarna was er voor iedereen een maaltijd met verschillende visgerechten.

In september was het de beurt aan Gustavo uit Colorado D'oeste, bisdom Guaraja-Mirim in Rondônia. Hij liep vorig jaar stage op onze parochie Sint Jozef Arbeider. Hij is zoon van migranten uit de staat Paraná die in Rondônia nieuwe landbouwgronden begonnen te ontginnen. We reden de ganse nacht met de bus door de staat Rondônia om 's morgens in Colorado aan te komen. Onderweg zagen we veel verbrande velden en bossen die nasmeulden en een hevige brandlucht verspreiden.

De viering was tot in de puntjes voorbereid door zijn parochie die zich uiterst heeft ingezet om ons zo goed mogelijk te ontvangen. Zijn thema was "Meester, waar woon je? Kom en zie!" (Johannes 1, 38).

Gustavo heeft als diaken een aantal maanden een missionaire ervaring opgedaan op de parochie Christus Koning van Riberalta in Bolivië. Bisschop Alfonso, enkele priesters en leken van het bisdom Pando in Bolivië waren dan ook aanwezig in dankbaarheid voor zijn inzet.

Gustavo bracht ook hulde in zijn dankwoord aan zijn grootouders die een belangrijke rol hebben gespeeld in zijn geloofsvorming.  

Pastoraal voor slechthorende en dove mensen

Eind juli hadden we bezoek van een 12-tal leden van de dovenpastoraal uit Brasilia (religieuzen en leken). Mijn collega Fabrício heeft daar lang gewerkt en wil ook hier in Porto Velho deze pastoraal uitbouwen. Vandaar deze missie uit Brasilia die we op onze parochie onthaalden.

Het gaf een serieuze stimulans om ook hier mensen met een auditieve beperking beter te kunnen integreren in onze gemeenschappen. Ze gaven op vier plaatsen in de stad een inleidende cursus gebarentaal (LIBRAS), bezochten mensen met een auditieve beperking, organiseerden werkwinkels voor mensen die de eucharistievieringen vertalen in gebarentaal en catechese geven. Het was voor mij ook een zeer leerrijke week.

Diakenschool gestart

In augustus is de diakenschool van ons bisdom de vorming begonnen van 22 nieuwe kandidaten en hun echtgenotes. Ditmaal zijn er heel wat kandidaten uit het binnenland, waardoor de lessen zowel in aanwezigheid als online gegeven worden. Na drie bijeenkomsten over de specifieke roeping tot diaken en een interview, konden ze van start gaan. Allen zijn actief in de kerkelijke basisgemeenschappen en zullen hun takenpakket moeten verminderen om tijd te hebben voor studie, naast hun professionele bezigheden.

Filip

Een Escalerende Klimaatcrisis

We worden momenteel geconfronteerd met ernstige bosbranden die verschillende delen van het land teisteren, waaronder de deelstaat Rondônia en de hoofdstad Porto Velho waar ik woon.

Zo moest ik een dag langer wachten om terug te vliegen naar Porto Velho omdat de luchthaven dicht was als gevolg van de rookontwikkeling en beperkte zichtbaarheid. Deze branden hebben geleid tot een verhoogde staat van paraatheid in meer dan 30 steden en hebben grote steden zoals São Paulo en Brasília bedekt met rook, wat de luchtkwaliteit aanzienlijk heeft verslechterd.

De bossen branden niet zomaar

De bosbranden in Brazilië worden verergerd door een combinatie van natuurlijke en menselijke factoren: De opwarming van de aarde leidt tot hogere temperaturen en langere periodes van droogte, wat de kans op bosbranden vergroot. Het weerfenomeen El Niño veroorzaakt extreme droogte in bepaalde regio's, wat de brandgevaarlijke omstandigheden verergert.

Boeren gebruiken vaak vuur om land vrij te maken voor landbouw, wat kan leiden tot ongecontroleerde branden. En veel gebieden hebben niet genoeg middelen en mankracht om de branden effectief te bestrijden. Beleidsmaatregelen en economische belangen van de agrobussiness kunnen de inspanningen om bosbranden te bestrijden compliceren.

De droogte is er niet zomaar

Naast de bosbranden en de giftige rook is door de droogte het waterpeil van de Madeira-rivier gezakt tot 67 centimeter, het laagste niveau sinds de metingen begonnen, 60 jaar geleden.

De Madeirarivier is 1500 km lang en één van de belangrijkste zijrivieren van de Amazonerivier. Alleen in de gemeente Porto Velho leven er een 50-tal gemeenschappen aan de rand van de rivier die nu geïsoleerd zijn en met drinkbaar water moeten voorzien worden.

De rivier is één zandvlakte geworden. De twee grote hydro-elektriciteitscentrales, Santo Antônio en Jirau, die energie leveren aan het ganse land, werken maar op 20 % van hun capaciteit. De energieprijs werd opgetrokken door de vraag die groter is dan het aanbod en werkt nu volgens het rode tarief.

Crisismanagement, wetgeving en educatie

De Braziliaanse regering heeft verschillende maatregelen genomen om de bosbranden aan te pakken door crisisteams op te richten om de branden beter te bestrijden en de coördinatie te verbeteren, door de noodtoestand af te kondigen in verschillende staten vanwege de extreme droogte en het hoge aantal bosbranden.

De regering heeft ook militaire hulp ingezet om te helpen bij het bestrijden van de branden en het beschermen van kwetsbare gebieden.

Er worden ook pogingen gedaan om de regelgeving rond ontbossing en brandstichting te verscherpen, hoewel dit wordt bemoeilijkt door politieke en economische belangen. Het vergroten van bewustwording over het belang van bosbehoud is cruciaal om toekomstige bosbranden te voorkomen. Op vlak van milieueducatie kunnen scholen en universiteiten programma's en cursussen aanbieden die de ecologische, economische en sociale voordelen van bossen benadrukken. Door het gebruik van sociale media, documentaires, en campagnes kan het grote publiek gesensibiliseerd worden over de noodzaak van bosbehoud en het bezuinigen van water en elektriciteit.

Het betrekken van lokale gemeenschappen bij bosbehoudsprojecten kan helpen om een gevoel van verantwoordelijkheid en eigenaarschap te creëren zoals het project RECCA in Nova California/Porto Velho waar fruitbomen tussen de natuurlijke vegetatie geplant worden. Bedrijven kunnen een belangrijke rol spelen door duurzaam bosbeheer te promoten en te investeren in herbebossingsprojecten.

Ook het gebruik van technologieën zoals drones en satellieten om bosgebieden te monitoren en bedreigingen vroegtijdig te detecteren, zoals we zagen bij de Parintintins, kunnen helpen om bosbranden te voorkomen.

Opnieuw maskers dragen

Maar ondertussen proberen we zoveel mogelijk binnen te blijven en dragen maskers als we buitengaan, zoals in de COVID-periode.

En veel water drinken om de luchtwegen vochtig te houden. Vooral ouderen en kinderen hebben meer last van de slechte luchtkwaliteit.

Één van onze missionarissen Emmanuel vertelde dat hij 's avonds op de Madeira-rivier op weg naar één van zijn gemeenschappen, vast is geraakt op een zandbank door de lage waterstand. Omwille van de rook wist hij ook niet meer waar hij was. Zijn medepassagiers baden opdat de krokodillen hem niet zouden aanvallen terwijl hij de boot probeerde los te trekken uit het zand. Gelukkig zijn ze na enkele uren ronddobberen veilig terechtgekomen.  

Luchtkwaliteit op 21 september in Porto Velho.

Hazardous betekent Gevaarlijk en is de hoogste categorie.

Bron: https://waqi.info/nl/

De bosbranden in Brazilië vormen een ernstige bedreiging voor het milieu, de gezondheid van de bevolking en de biodiversiteit. Als er niet dringend aan een duurzame economie gewerkt wordt, zullen de gevolgen alleen maar ernstiger worden. Door een combinatie van effectieve maatregelen, bewustwording en samenwerking kunnen we het tij keren, maar het is wel hoog tijd!

Vormingsdagen van het bisdom Porto Velho

We zitten zonder elektriciteit, hoewel de zonnepanelen op het dak volop energie produceren. We hebben geen baterijen om de energie op te slaan, waardoor alles naar het netwerk gaat dat in panne ligt. Er moet ergens een kabel gebroken zijn. Alle airco's vallen stil. Het is 36 ºC. De hitte slaat toe en doet ons baden in het zweet. Gelukkig hebben we nog water waarmee we ons af en toe kunnen afspoelen.

We werden deze middag ingespoten tegen griep en COVID en kregen uitleg over hoe we vervuild water kunnen zuiveren met een eenvoudige filter. De Madeirarivier staat op z'n laagste niveau. De smog maakt het allemaal nog drukkender. Het lijkt wel of we ons aan het voorbereiden zijn om te overleven in een nieuwe wereldoorlog.

Het thema van deze vormingsdagen was de eucharistie. We vieren het jubileumjaar 2025 met een eucharistisch congres volgend jaar. Jezus die zichzelf weggeeft in de tekenen van brood en wijn. Brood is leven, voedsel om te overleven. In ons taalgebruik hebben we verschillende uitdrukkingen die met brood de levensnoodzaak uitdrukken: broodnodig, om den brode, wiens brood men eet, diens woord men spreekt; iemand het brood uit de mond nemen.

Maar er is ook de wijn, feestdrank voor als we iets te vieren hebben, vreugde. Brood volstaat niet om te leven. We hebben ook wijn nodig, joie de vivre, met vreugde kunnen leven. Er zijn mensen die brood in overvloed hebben, maar geen wijn, geen levensvreugde hebben. En er zijn mensen die levensvreugde hebben (wijn), maar amper brood om te overleven. Kijk naar een eucharistieviering in Congo, hoe ze dansen en zingen vol vreugde, maar dikwijls leven die mensen in extreme armoede. En kijk naar Europa waar er een overvloed aan brood is, maar de levensvreugde dikwijls ver te zoeken is.  

In de eucharistie worden we uitgenodigd om te delen: brood en wijn, het leven en de vreugde. Maar de rijke landen willen niet delen en verliezen hun vreugde. En de arme landen hebben zoveel levenswil, maar ontberen het meest noodzakelijke. Door onszelf weg te geven zoals Jezus in dienstbaarheid, worden we ook levend brood voor anderen, vreugdevolle wijn.

Vandaar dat in het ochtendgebed ieder uitgenodigd werd om een beetje tarwebloem in de kom te doen, met een ei, olie en gist om deeg van te maken en brood te bakken. Elke bijdrage is van belang. "Zo kunnen ook wij voedzaam brood zijn voor anderen" zei Antoine Chevrier, de stichter van de Prado.

Filip

Op 20 september lanceerde ons bisdom een noodoproep voor de families die lijden onder de gevolgen van de droogte langs de Madeirarivier.

50 jaar Marriage Encounter in Brazilië

We vierden dit jubileum eind augustus met een feestelijke 7de nationale conventie in São Luís de Maranhão. Dat is in het hoge Noordoosten van Brazilië. Er waren koppels en priesters vanuit gans Brazilië bijeen gedurende twee dagen om hun ervaringen uit te wisselen.

Ik werd onthaald door het sympathieke gastgezin Mário en Meire met hun twee jongvolwassen kinderen Abraham en Rosa uit de arbeiderswijk Cohatrac. Ze zijn er erg actief op de parochie OLV van Nazareth, een in opbouw zijnde kerk met als voorgevel de mantel van OLV. De huidige bisschop van Guajara-Mirim te Rondônia, Dom Benedito, is er nog werkzaam geweest als parochiepriester.

De conventie ging door in een hotel aan de zee. Ze brachten me er naartoe in alle vroegte en kwamen me 's avonds terug ophalen. Maar door het feit dat de luchthaven van Porto Velho gesloten werd door de rook van de bosbranden en de beperkte zichtbaarheid, moest ik nog enkele dagen langer blijven om terug te kunnen vliegen. Zo hadden we de kans om mekaar en São Luís wat beter te leren kennen.

Het thema van de conventie was "Geloof en bereidheid. Heb moed, Hij roept je!" Marcus 10, 49" Het verhaal van de blinde Bartimeus die hoort dat Jezus langs komt en hem om genezing vraagt. Bisschop Pedro Brito, bisschop van Palmas/TO schreef de tekst van een populair lied over dit evangelie en kwam dat persoonlijk toelichten. Het werd ons lijflied tijdens de dagen van de conventie. Jezus roept ons ook vandaag op om op te staan en initiatief te nemen. We onthalen deze oproep als we Hem liefhebben en geloven in Zijn kracht.

Als missionarissen van de liefde nodigen we koppels, priesters en religieuzen uit om hun roeping nieuw leven te geven via de dialoog in de diepte, op het niveau van de gevoelens en zo te getuigen van Gods Liefde. We leren en oefenen dit in een weekend en daarna in de bijeenkomsten van een basisgroep. We kunnen pas spreken van liefde als we het uitdrukken in woorden of gebaren, in kleine attenties, in kwalitatief aanwezig of beschikbaar zijn. We zijn als een wereldwijde familie die geloven in dezelfde evangelische waarden van luisteren met het hart, zich kwetsbaar durven openstellen door het zich riskeren in het uitdrukken van gevoelens, zichzelf evalueren, enz.

Het enthousiasme was dan ook voelbaar in het elkaar terug zien of juist nieuwe mensen op die manier leren kennen. De rijke culturele diversiteit van Brazilië werd nog maar eens duidelijk in de presentaties die elke regio van zijn cultuur via dans, muziek en theater op het podium bracht.

Nieuw! Encounter 'ten huize van'

Er werd ook een nieuw project gelanceerd: "Het ME-weekend ten huize van" Het is een manier waarop enkele koppels kunnen deelnemen aan een online-weekend ten huize van één van de organiserende koppels. Het voordeel is dat je geen retraitehuis moet afhuren en ook in kleine groepen het weekend kan meemaken, deels aanwezig, deels online. We hoorden enkele enthousiaste getuigenissen van koppels die zo'n weekend "ten huize van" hebben meegemaakt.

ME van São Luís de Maranhão e Piauí (de twee organiserende deelstaten van het Noordoosten) hebben hun beste beentje voorgezet om ons zo goed mogelijk te ontvangen. Er is twee jaar aan voorbereid en er was niets aan het toeval overgelaten. Alles was tot in de puntjes verzorgd. De enige kritische noot die ik erbij had was dat het een dure affaire was voor amper twee dagen conventie. Ik vroeg me af hoe minder begoede koppels aan zo'n conventie kunnen deelnemen.  

Filip

Je giften worden nog altijd rechtstreeks besteed aan de projecten waar Filip aan meewerkt. De voorbije jaren vooral aan het project 'Levanta ti e anda' 'Sta op en wandel' voor de mensen van de straat. Een groot project waar nog veel moet opgebouwd worden. Hoe je een gift kan overschrijven lees je achteraan op de groene kaft van De Kleine Prins.

Van harte lieve groeten van onze gemeenschapsraad van de parochie Jozef Arbeider.

Goede moed aan u allen!